پرده شبکیه لایه حساس به نور در پشت چشم است که اطلاعات تصاویر را پس از دریافت به عصب بینایی و مغز مخابره میکند. وقتی که شبکیه کنده میشود از محل طبیعی خود جابجا میشود اگر این بیماري به سرعت درمان نشود منجر به از بین رفتن بینایی میشود .در برخی افراد ممکن است گسستگی هایی در سطح شبکیه ایجاد شود که سوراخ شبکیه (Break) نامیده میشود و میتواند منجر به جداشدگی شبکیه شود.
علائم جداشدگی شبکیه
سوراخ شبکیه و جداشدگی شبکیه درد ندارد حتی در مواردي ممکن است بیمار متوجه بروز مشکل نشود. شایع ترین علائم آن عبارتند از :
- احساس لکه هاي بزرگ یا کوچک هنگام نگاه کردن به سطحی یکنواخت
- احساس نورهاي گذرا در میدان دید
- احساس وجود پرده اي در مقابل چشم
- کاهش دید
چه کسانی بیشتر در معرض جداشدگی شبکیه هستند؟
این بیماري به ندرت میتواند در هر فردي ایجاد شود ولی عوامل خطر آن عبارتند از :
- نزدیک بینی شدید
- سن بالا
- عمل جراحی قبلی چشم
- سابقه ضرر به چشم
- نازك بودن پرده شبکیه
- وجود بیماري هاي زمینه اي از قبیل دیابت
- وجود سابقه جداشدگی شبکیه در چشم مقابل و یا سایر اعضاي خانواده
علل جداشدگی شبکیه کدامند؟
علل شایع جداشدگی شبکیه عبارتند از:
- تغییرات زجاجیه: زجاجیه بافت ژله اي شفافی است که قسمت عمده فضاي چشم را پر میکند با افزایش سن زجاجیه از حالت ژله اي خارج و بتدریج آبکی میشود و چروك میخورد این وضعیت باعث افزایش کشش برروي شبکیه و ایجاد سوراخ در مناطق نازك تر شبکیه و متعاقبا عبور مایع از داخل سوراخ به زیر آن و ایجاد جداشدگی شبکیه میشود.
- وجود نازکی شبکیه از جمله دژنرسانس لاتیس (Lattice) : با گذشت زمان شبکیه در این مناطق نازك و ضعیف میشود و استعداد ایجاد سوراخ در این مناطق را افزایش میدهد.
- ضربه: ضربه به چشم میتواند باعث ایجاد سوراخ شبکیه و از طرف دیگر موجب اتصال قوي تر میان زجاجیه و شبکیه شود.
- در برخی بیماریها از جمله دیابت بافت هاي عروقی برروي شبکیه ایجاد شده و با اتصال به زجاجیه موجب کشش شدید بر روي شبکیه و جدا شدن شبکیه میشود.
- برخی از بیماریها نیز موجب تجمع مایع در زیر شبکیه و جدا شدن آن میگردند.
انواع سوراخهاي شبکیه کدامند؟
در برخی از انواع سوراخ هاي شبکیه لبه سوراخ به زجاجیه متصل میشود این گونه سوراخ ها را سوراخ کششی شبکیه (Tear) میگویند در این نوع به علت وجود کشش زجاجیه بر روي لبه Tear احتمال بلند شدن و جداشدگی شبکیه بیشتر است و لازم است فورا تحت درمان با لیزر قرار گیرد انواعی از سوراخ شبکیه که اتصال محکمی به زجاجیه ندارند Hole نامیده میشوند در این نوع خطر کمتري براي جداشدگی شبکیه وجود دارد.
درمان جداشدگی و سوراخ شبکیه چیست؟
بسته به نوع جداشدگی یا سوراخ شبکیه ممکن است نیاز به یک یا چند درمان مختلف وجود داشته باشد که میتواند به صورت سرپایی و یا در اتاق عمل انجام شود. این درمان ها شامل موارد زیر میباشد:
- درمان با لیزر: در این روش اشعه بر روي شبکیه و اطراف سوراخ تابانده میشود گرماي حاصل از لیزر باعث ایجاد جوش خوردگی در اطراف سوراخ و ایجاد سدي براي نفوذ مایع به زیر شبکیه میگردد.
- کرایوتراپی: در این روش که در اتاق عمل و با استفاده از دستگاه کرایو انجام میشود کاهش دما در ناحیه سوراخ و یخ زدگی آن ناحیه منجر به چسبدگی بیشتر اطراف سوراخ میشود.
- تزریق گاز: گاهی اوقات جراح با تزریق گاز خاصی به داخل چشم موجب فشار بر سوراخ و منطقه جدا شده شبکیه میشود این عمل موجب اتصال قوي تر شبکیه بالایه هاي زیرین خود میگردد .در اینحالت لازم است که بیمار براي چند روز در وضعیت خاصی (بر حسب محل جداشدگی) قرار گیرد
- استفاده از باکل: باکل (Buckle) جسم نرم و نواري شکلی از جنس سیلیکون میباشد که از بیرون چشم برروي آن قرار داده میشود .در این عمل جراحی سعی بر آن است که دیواره چشم به سمت شبکیه (به سمت داخل) برجسته شده و سوراخ بسته شود
- ویترکتومی (تخلیه زجاجیه): در این عمل جراحی بخش عمده زجاجیه خارج شده و اتصالات آن با شبکیه برداشته میشود در این حالت کشش از روي شبکیه برداشته شده و شبکیه میتواند در محل اصلی خود قرار گیرد به جاي زجاجیه میتوان از مایع شفاف ،گاز مخصوص و یا روغن سیلیکون استفاده کرد که هریک بر حسب شدت و نوع جداشدگی شبکیه مورد استفاده قرار میگیرند.
توصیه ها و مراقبت هاي پس از عمل کدامند؟
- ممکن است چشم شما براي چند روز متورم و قرمز باشد.
- لازم است داروها را مطابق دستور پزشک مصرف نمایید
- به توصیه هاي جراح در مورد موقعیت سر به دقت عمل کنید زیرا رعایت نکردن دستورات میتواند
- موجب عدم موفقیت عمل جراحی شود.
- راجع به مسافرت با هواپیما حتما از پزشک خود سوال کنید و از خم و راست شدن و حرکات سریع پرهیز نمایید.
- باید توجه داشته باشید که پس از عمل جراحی و گذاشتن باکل شماره عینک شما تغییر خواهد کرد اما لازم است جهت تعویض عینک مدتی صبر کنید.
چگونه میتوان از بروز جداشدگی و سوراخ شبکیه جلوگیري کرد؟
- علائم هشدار دهنده را به خاطر داشته باشید.
- در صورت مشاهده علائم هشدار دهنده در اولین فرصت با یک چشم پزشک مشورت کنید.
- در صورت ابتلا به نزدیک بینی شدید معاینات چشم پزشکی منظم توصیه میشود
- در صورت وجود سابقه خانوادگی جداشدگی شبکیه معاینات چشم پزشکی منظم توصیه میشود.
- در صورت اصابت ضربات شدید به چشم معاینه دقیق و کامل چشم توصیه میشود.
- استفاده از عینک هاي محافظ در حین انجام ورزش و سایر فعالیت هاي خطرناك توصیه میشود.
