در برخـــی مواقـــع ســـلول هـــای هیپوفیـــز در غـــده هیپوفیـــز دچـــار رشـــد و عملکـــرد غیـــر طبیعـــی مـــی شـــوند کـــه در ایـــن صـــورت بیمـــار بایـــد بـــرای درمـــان و جراحـــی تومورهـــای هیپوفیـــز بـــه جـــراح مغـــز واعصـــاب و متخصصیـــن غـــدد مراجعـــه کنیـــد، بهتـــر اســـت بدانیـــد کـــه بیشـــتر تومورهـــای هیپوفیـــز جـــزء تومورهـــای خـــوش خیـــم محســـوب مـــی شـــود.
تومورهاي هیپوفیز ۲۰ درصد تومورهاي مغزي را تشکیل مي دهد
علت بروز تومورهای هیپوفیز
هنـــوز علـــت اصلـــی بـــروز ایـــن بیمـــاری مشـــخص نیســـت امـــا مـــی تـــوان گفـــت در برخـــی از مواقـــع ایـــن بیمـــاری ارثـــی مـــی باشـــد، در صورتـــی کـــه شـــما علائـــم ایـــن بیمـــاری را در خـــود مشـــاهده کردیـــد ســـریع بـــه جـــراح مغـــز و اعصـــاب مراجعـــه کنیـــد تـــا پـــس از انجـــام آزمایـــش هورمونـــی خـــون نـــوع تومـــور هیپوفیـــز را تشـــخیص دهـــد. تومورهـــاي هیپوفیـــز بـــه دو دســـته تقســـیم مـــي شـــوند،: دســـته اول منجـــر بـــه بیمـــاري هـــاي آکرومگالـــي، کوشـــینگ و ترشـــح بیـــش از حـــد پرولاکتیـــن مـــي شـــود و دســـته دوم نیـــز غیـــر عملکـــردي بـــوده و هورمـــون ترشـــح نمـــي کننـــد و عمـــده عـــوارض آنهـــا ناشـــي از عـــوارض فشـــاري بـــر ســـاختمان هـــاي مجـــاور مغـــزي اســـت بـــه عنـــوان مثـــال بـــا فشـــار بـــر روي عصـــب بینایـــي موجـــب کاهـــش بینایـــي و یـــا در مـــوارد پیشـــرفته منجـــر بـــه نابینایـــي مـــي شـــوند.
افزایـــش پرولاکتیـــن بـــه کاهـــش ســـطح هورمـــون هـــاي جنســـي شـــامل اســـتروژن در زنـــان و تستوســـترون در مـــردان مـــي انجامـــد و اگـــر چـــه عارضـــه ایجـــاد شـــده ناشـــي از پرولاکتینـــوم، تهدیـــدي بـــراي حیـــات فـــرد محســـوب نمـــي شـــود امـــا مـــي توانـــد اختـــلالات جنســـي از جملـــه نابـــاروري و همچنیـــن تغییـــر خلـــق را ســـبب شـــود
علائم این بیماری می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- یبوست
- عدم تحمل سرما
- سردردکاهش فشار خون
- خشکی پوست
- ریزش مو در بدن
- فقدان یا نامنظمی دوره های قاعدگی در زنان
- حالت تهوع یا استفراغ
- کاهش دید به صورت اختلال در میدان دید خصوصا اختلال در دید محیطی
- اختلال در عملکرد جنسی به صورت عدم تمایل جنسی
- کاهش یا اضافه شدن وزن به علت نامشخص بـــه بیمـــاری هیپوفیـــز
بـــه ایـــن نکتـــه توجـــه داشـــته باشـــید کـــه تمامـــی افـــراد مبتـــلا ایـــن علائـــم را در خـــود مشـــاهده نمـــی کننـــد و بـــا توجـــه بـــه نـــوع و انـــدازه آن علائـــم متفـــاوت مـــی باشـــد.
روش های درمانی تومورهای هیپوفیز:
بایـــد بگوییـــم بـــا توجـــه بـــه نـــوع تومـــور و انـــدازه و شـــکل آن روش درمانـــی متفاوتـــی را متخصـــص جـــراح مغـــز و اعصـــاب انتخـــاب مـــی کنـــد. بـــرای درمـــان و از بیـــن بـــردن تومورهـــای هیپوفیـــز از دارو ، پرتـــو درمانـــی و جراحـــی اســـتفاده مـــی شـــود.
- جراحـــی تومورهـــای هیپوفیـــز زمانـــی انجـــام مـــی شـــود کـــه تومـــور موجـــود در ســـر بـــه عصـــب هـــای بینایـــی فشـــار وارد مـــی کنـــد. و یـــا تومـــور ترشـــح کننـــده هورمـــون مـــی باشـــد
- جراحی تومورهای هیپوفیز
- از راه بینی با استفاده از میکروسکوپ یا آندوسکوپ
در ایـــن روش درمانـــی کـــه مســـیر اســـتاندارد بـــرای تومورهـــای هیپوفیـــز مـــی باشـــد جـــراح بـــا اســـتفاده از میکروســـکوپ یـــا آندوســـکوپ از راه بینـــی بـــه قاعـــده جمجمـــه دسترســـی پیـــدا مـــی کنـــد و تومورهـــای هیپوفیـــز را کـــه در پشـــت و بـــالای ســـینوس اســـفنوئید در کـــف جمجمـــه مـــی باشـــند را جراحـــی مـــی کنـــد. در روشـــهای آندوســـکوپیک کـــه جـــراح بـــا دوربیـــن آندوســـکوپ کـــه بصـــورت یـــک لولـــه ظریـــف و باریـــک مـــی باشـــد بـــا قـــرار گرفتـــن در ســـوراخ بینـــی امـــکان دسترســـی بـــه قاعـــده جمجمـــه و هیپوفیـــز را بـــا دیـــد بهتـــر و قـــدرت مانـــور بیشـــتری بدســـت مـــی آورد و در نتیجـــه میـــزان تومـــور بیشـــتری را تخلیـــه مـــی کنـــد. در مرحلـــه بعـــد از جراحـــی بســـته بـــه نـــوع تومـــور، میـــزان تخلیـــه تومـــور و میـــزان کنتـــرل هورمونـــی تومـــور ممکـــن اســـت بیمـــار نیـــاز بـــه درمـــان دارویـــی و یـــا رادیوتراپـــی داشـــته باشـــد
عمل تومور هیپوفیز از طریق بینی
در ایـــن روش فضـــای خالـــی تومـــور بـــا چربـــی هـــای زیـــر پوســـت شـــکم پـــر مـــی شـــود. در زیـــر جمجمـــع شـــکافی ایجـــاد مـــی شـــود کـــه توســـط شـــبکه هـــای مصنوعـــی قابـــل جـــذب ترمیـــم خواهـــد شـــد و در نهایـــت ســـوراخ بازســـازی مـــی شـــود و دیگـــر مایـــع مغـــزی نخاعـــی ترشـــح نخواهـــد شـــد. مایـــع هـــای نخاعـــی و مغـــزی کـــه اطـــراف مغـــز و نخـــاع را پوشـــانده انـــد بـــه عنـــوان ضربـــه گیـــر عمـــل مـــی کننـــد و ســـبب مـــی شـــوند کـــه سیســـتم هـــای عصبـــی تغذیـــه شـــوند
عوارض احتمالی عمل تومور هیپوفیز
تـــا بـــه اینجـــای کار مشـــخص شـــد کـــه عمـــل تومورهیپوفیـــز بســـیار پـــر خطـــر اســـت. جـــراح بایـــد بتوانـــد عـــوارض عمـــل هیپوفیـــز را تـــا حـــد امـــکان کاهـــش دهـــد، پـــس از عمـــل هیپوفیـــز عوارضـــی از قبیـــل خونریـــزی، عفونـــت و .. بســـیار کـــم دیـــده هفتـــه ای پـــس از عمـــل ۲ الـــی ۱مـــی شـــود امـــا فـــرد دچـــار ســـردردهای سینوســـی خواهـــد شـــد. در صورتـــی کـــه دربیـــن عمـــل هیپوفیـــز آســـیبی بـــه بخـــش هـــای بافـــت مغـــز و یـــا اعصـــاب مجـــاور غـــده وارد شـــود منجـــر بـــه آســـیب مغـــزی و ســـکته مغـــزی خواهـــد شـــد. عمـــل تومـــور هیپوفیـــز اگـــر بـــا کاهـــش ســـریع هورمـــون هـــای هیپوفیـــز همـــراه باشـــد مـــی توانـــد بـــا کمـــک داروهـــای جایگزیـــن برطـــرف شـــود چربـــی هـــای پیونـــدی پـــس زده شـــده انـــد و مایـــع مغـــزی و نخاعـــی از بینـــی نشـــت مـــی کنـــد، ایـــن موضـــوع در میـــزان محـــدود مشـــکلی ایجـــاد نخواهـــد کـــرد امـــا در حالتـــی کـــه ادامـــه دار شـــود قطعـــا ســـبب نفـــوذ باکتـــری بـــه داخـــل شـــده و ســـبب درصـــد از بیمـــاران جراحـــی ۲مننژیت(عفونـــت هـــای مغـــزی) مـــی شـــود. تنهـــا در مجـــدد بـــرای بســـتن ســـوراخ پشـــت جمجمـــه دیـــده مـــی شـــود.
بهبود و نقاهت در بیمارستان
در ســـاعات اولیـــه و روز هـــای اول پـــس از انجـــام عمـــل جراحـــی، پرســـتاران بخـــش دقـــت خاصـــی بـــه برخـــی علائـــم و مـــوارد خـــاص در شـــما خواهنـــد داشـــت؛ تغییراتـــی کـــه در بینایـــی ایجـــاد مـــی شـــود، میـــزان ورودی مایعـــات و در مقابـــل تولیـــد ادرار توســـط بـــدن و هـــر گونـــه مایعـــی کـــه از بینـــی خـــارج مـــی شـــود. بـــه محـــض ایـــن کـــه بیمـــار از حالـــت بـــی هوشـــی مربـــوط بـــه جراحـــی تومـــور هیپوفیـــز خـــود خـــارج مـــی شـــود، از او مـــی خواهنـــد تـــا فعـــال باشـــد.
ایـــن موضـــوع در چنـــد مرحلـــه مختلـــف اتفـــاق مـــی افتـــد. بیمـــار ابتـــدا بایـــد بـــر روی یـــک صندلـــی بنشـــیند .و ســـپس راه بـــرود
کنترل و بررسی مایعات خروجی از بینی
همانطـــور کـــه گفتیـــم مایعـــات خروجـــی از بینـــی پـــس از انجـــام عمـــل جراحـــی هیپوفیـــز مـــورد بررســـی توســـط پرســـتاران و پزشـــک معالـــج قـــرار خواهنـــد گـــرد. از همیـــن رو جهـــت جمـــع آوری مایعـــات خروجـــی از بینـــی فـــرد از یـــک پوشـــش خـــاص بـــر جلـــوی بینـــی بیمـــار اســـتفاده خواهـــد شـــد. از ایـــن پوشـــش خـــاص تـــا زمانـــی اســـتفاده مـــی شـــود کـــه بیمـــار نمـــی توانـــد در زمـــان هـــای مـــورد نیـــاز ایـــن مایعـــات خروجـــی را خـــودش بـــا کمـــک دســـتمال جمـــع کنـــد. بیمـــار نبایـــد تـــا چنـــد هفتـــه پـــس از انجـــام ایـــن نـــوع عمـــل جراحـــی بینـــی خـــود را تخلیـــه کنـــد. همیـــن کار بـــه ناحیـــه مـــورد جراحـــی فـــرد امـــکان بهبـــود یافتـــن را مـــی دهـــد. دیگـــر بیمـــاران ممکـــن اســـت حـــس تهـــوع را در روز اول پـــس از جراحـــی هیپوفیـــز خـــود داشـــته باشـــند. دلیـــل ایـــن موضـــوع نیـــز آن اســـت کـــه خـــون مربـــوط بـــه ناحیـــه خاصـــی کـــه مـــورد عمـــل جراحـــی قـــرار گرفتـــه اســـت مـــی توانـــد از طریـــق بینـــی و گلـــو وارد شـــکم بیمـــار شـــود. داروهـــای ضـــد تهـــوع مـــی تواننـــد جهـــت حـــل ایـــن مشـــکل بـــه بیمـــار تجویـــز شـــوند. بیمـــاران ممکـــن اســـت مصـــرف مایعـــات را بـــه محـــض ایـــن کـــه از حالـــت بیهوشـــی عمـــل جراحـــی خـــود خـــارج مـــی شـــوند آغـــاز کننـــد. اگـــر فـــرد در نوشـــیدن و تخلیـــه مایعـــات و آب هیـــچ مشـــکلی نداشـــته باشـــد؛ مـــی توانـــد خـــوردن غـــذا را نیـــز کـــم کـــم آغـــاز کنـــد. گاهـــی اوقـــات بیمـــاران ترجیـــح مـــی دهنـــد تـــا چنـــد روز پـــس از عمـــل خـــود فقـــط از غذاهـــای نـــرم اســـتفاده کننـــد.
ممکـــن اســـت بـــرش ایجـــاد شـــده بـــرای عمـــل جراحـــی در ناحیـــه زیـــر لـــب بـــالای افـــراد قرمـــز و حســـاس باشـــد. افـــرادی کـــه از پروتـــز هـــای دندانـــی اســـتفاده مـــی کننـــد بهتـــر اســـت تـــا زمـــان بهبـــود ایـــن ناحیـــه از آن هـــا بهـــره نگیرنـــد. بخیه هایی که دو بخش مختلف از ناحیه جراحی را به هم متصل می کنند با گذر زمان از بین خواهند رفت. نیازی نیست که توسط پزشک برداشته شوند
سردرد بعد از جراحی تومور هیپوفیز
بسیاری از بیماران تا چند روز پس از عمل جراحی خود حس سر درد و ناراحتی دارند. با این که در حین بستری بودن در بیمارستان داروهایی نظیر کدئین، مورفین می توانند جهت تسکین درد های فرد توسط پزشک تجویز شوند؛ اما در زمانی که به خانه بروید، استفاده از تمام این موارد امکان پذیر نیست. بنابراین ممکن است بتوانید باکمک مسکن های معمولی تاحدی ازناراحتی خودبکاهید.
ادامه دوران بهبود یافتن در خانه
بیشـــتر بیمـــاران تنهـــا یـــک تـــا دو روز پـــس از عمـــل جراحـــی تومـــور هیپوفیـــز خـــود در خانـــه مـــی ماننـــد. ایـــن بســـیار مهـــم اســـت کـــه بیمـــاران زمانـــی کـــه حـــس تشـــنگی دارنـــد حتمـــا مایعـــات زیـــادی مصـــرف کننـــد. نوشـــیدن کمتـــر مایعـــات نمـــی توانـــد دیابـــت را کنتـــرل کـــرده و یـــا از آن جلوگیـــری کنـــد و حتـــی مـــی توانـــد منجـــر بـــه مشـــکل کـــم آبـــی بـــدن فـــرد گـــردد. ممکـــن اســـت از بیمـــاران خواســـته شـــود میـــزان خروجـــی ادرار خـــود در خانـــه را تـــا چنـــد روز پـــس از مرخصـــی از بیمارســـتان تحـــت نظـــر قـــرار دهنـــد. همچنیـــن بـــه بیمـــاران آمـــوزش داده مـــی شـــود تـــا مراقـــب علائـــم و نشـــانه هـــای مربـــوط بـــه تخلیـــه آبـــی از راه بینـــی باشـــند (خـــروج مایعـــات مغـــز و نخـــاع از بینـــی). بعـــد از جراحـــی تومـــور هیپوفیـــز ممکـــن اســـت در دهـــان خـــود یـــک طعـــم شـــور راداشـــته باشـــید و یـــا در پشـــت گلـــوی خـــود حـــس تخلیـــه آب را تجربـــه کنیـــد. اگـــر بیمـــاری از شـــرایط خـــود مطمئـــن نیســـت و نگرانـــی هایـــی دارد بایـــد حتمـــا بـــا پزشـــک خـــود تمـــاس گرفتـــه و علائمـــش را بـــه وی اطـــلاع دهـــد. ایـــن شـــرایط اگـــر بـــه خوبـــی درمـــان نشـــود مـــی توانـــد منجـــر بـــه بـــروز عفونـــت در اطـــراف مغـــز (منینگیتیـــس) شـــود.
چه مدت بعد از جراحی می توان اجسام سنگین بلند کرد؟
پـــس از مرخصـــی شـــدن بـــه خانـــه، بیمـــار بایـــد تـــا یـــک مـــاه پـــس از عمـــل جراحـــی کیلوگـــرم اجتنـــاب کنـــد.۸ الـــی ۴هیپوفیـــز خـــود از بلنـــد کـــردن اجســـام بیـــش از بیمـــاران نبایـــد هرگـــز بینـــی خـــود را تخلیـــه کننـــد و یـــا هیـــچ گونـــه از بافـــت هـــا و کبـــره هـــای بســـته شـــده روی بینـــی خـــود را دســـتکاری کننـــد. همچنیـــن بایـــد از زور زدن و فشـــار آوردن بـــه بینـــی اجتنـــاب کننـــد قبـــل از تـــرک محـــل بیمارســـتان، بـــه بیمـــاران گفتـــه مـــی شـــود کـــه حتمـــا بـــرای وقـــت هـــای ملاقـــات بعـــدی بـــه نـــزد پزشـــک خـــود برونـــد. عمومـــا، بیمـــاران حـــدود دو هفتـــه پـــس از عمـــل جراحـــی بایـــد بـــه ملاقـــات جـــراح اعصـــاب و شـــش هفتـــه پـــس از آن نیـــز بـــه ملاقـــات پزشـــک متخصـــص غـــدد درون ریـــز برونـــد. حـــدود ســـه مـــاه پـــس از عمـــل جراحـــی هیپوفیـــز، معمـــولا از آزمایـــش ام آر آی بـــرای بررســـی نواحـــی مـــورد نظـــر اســـتفاده مـــی شـــود
