پزشکی هسته ای
واحد پزشکی هسته‌ای بیمارستان فوق تخصصی رضوی – قطب تشخیص مولکولی و درمان‌های رادیودارویی در شرق کشور
پزشکی هسته‌ای چیست؟
پزشکی هسته‌ای شاخه‌ای از تصویربرداری پزشکی است که از مقدار اندک مواد رادیواکتیو برای تشخیص و درمان بیماری‌ها مانند سرطان‌ها، بیماری‌های قلبی و برخی ناهنجاری‌های بدن استفاده می‌کند.
این روش علت بیماری را بر اساس عملکرد اندام یا بافت تعیین می‌کند، برخلاف روش‌هایی مانند اشعه ایکس یا سونوگرافی که فقط ساختار بدن را نشان می‌دهند.
این روش بدون درد و غیرتهاجمی است و قادر است بسیاری از بیماری‌ها را در مراحل اولیه تشخیص دهد. در این تصویربرداری از پرتودارو استفاده می‌شود که بسته به نوع اسکن ممکن است تزریق وریدی، خوراکی یا استنشاقی باشد.
PET/CT اسکن: ترکیب دقت متابولیک و تصویربرداری ساختاری
دستگاه PET/CT بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان رضوی، تنها دستگاه فعال شرق کشور است.
رادیوداروهای مورد نیاز آن در واحد سیکلوترون همین بیمارستان تولید و کنترل کیفی می‌شوند.
شایع‌ترین رادیوداروهای مورد استفاده عبارتند از: FDG, Ga_PSMA, Ga_Dotatate, Ga_Pentixafor, GA_FAPI و NAF. در PET فعالیت متابولیک بافت‌ها بررسی می‌شود و در CT ساختار دقیق بدن مشخص می‌گردد.ترکیب این دو باعث می‌شود محل دقیق ضایعه و شدت فعالیت آن با دقت بالا دیده شود.
کاربردهای رایج PET/CT:
- تشخیص اولیه برخی از انواع سرطان‌ها
- تعیین مرحله (Staging) بیماری
- بررسی گسترش تومور (متاستاز) به سایر اندام‌ها
- ارزیابی پاسخ به درمان (به‌ویژه شیمی‌درمانی)
نکات و هشدارهای پیش از انجام PET/CT:
در صورت داشتن هر یک از شرایط زیر، پیش از انجام اسکن به پذیرش اطلاع دهید:
| وضعیت یا درمان اخیر | بازه زمانی | اقدام لازم |
|---|---|---|
| شیمی‌درمانی | ۲ تا ۳ هفته اخیر | اطلاع به پذیرش قبل از نوبت‌دهی |
| رادیوتراپی، جراحی یا نمونه‌برداری | ۶ هفته اخیر | اطلاع به پذیرش پیش از انجام اسکن |
| تزریقات اخیر (برای Ga_PSMA یا Ga_Dotatate) | ۲ هفته اخیر | اطلاع به پذیرش قبل از انجام اسکن |
درمان با ید رادیواکتیو (I-131)
درمان با ید رادیواکتیو (I-131) یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی در پزشکی هسته‌ای است که برای دو هدف اصلی به کار می‌رود:
- درمان پرکاری تیروئید (بیماری گریوز یا ندول سمی)
- درمان سرطان‌های تمایزیافته تیروئید (پاپیلاری یا فولیکولار) پس از جراحی برای حذف بافت باقیمانده یا متاستاز
رژیم غذایی قبل از ید درمانی
رعایت رژیم غذایی بدون ید به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز پیش از شروع درمان الزامی است. در این مدت از مصرف مواد غذایی و دارویی حاوی ید خودداری کنید:
| گروه مواد غذایی | موارد ممنوعه |
|---|---|
| غذاهای دریایی و حیوانی | ماهی، میگو، لبنیات، زرده تخم‌مرغ |
| محصولات حاوی ید افزوده | نمک یددار، مکمل‌ها یا مولتی‌ویتامین‌های دارای ید، بتادین |
| غلات و فرآورده‌های صنعتی | نان‌ها و کیک‌هایی که عامل بهبود دهنده یددار دارند |
بستری و امکانات بخش ید درمانی
- درصورت دریافت دُز بالای ید (بیش از ۳۰ میلی کوری) بیمار به مدت یک شب بستری می‌شود.
- بخش ید درمانی دارای سه اتاق ایزوله خصوصی و مجهز جهت بستری بیماران است.
- ترخیص بیمار پس از کاهش دز پرتودارو و تأیید پزشک انجام می‌شود.
SPECT و SPECT/CT – تصویربرداری عملکردی پیشرفته
دستگاه‌های SPECT و SPECT/CT در بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان رضوی برای تصویربرداری از اندام‌هایی مانند قلب، استخوان، تیروئید، اکتروتاید و بیماران تحت درمان با پرتوداروهای خاص نظیر لوتشیوم استفاده می‌شوند.
اسکن‌های رایج این بخش
| نوع اسکن | آمادگی‌ها و مدارک لازم | مدت زمان حضور | نکات مهم |
|---|---|---|---|
| اسکن تیروئید | قطع داروهای ضدتیروئید (مانند متی‌مازول یا پروپیل‌تیواوراسیل) با نظر پزشک به همراه داشتن نتیجه سونوگرافی تیروئید | کمتر از ۱ ساعت (تصویربرداری ۱۵ دقیقه) | بررسی پرکاری، کم‌کاری یا ندول‌های تیروئید. |
| اسکن قلب (مرحله استراحت) | ۲ تا ۴ ساعت ناشتایی. همراه داشتن لیست کامل داروهای قلبی | ۲ ساعت | مرحله اول بررسی جریان خون در عضله قلب. |
| اسکن قلب (مرحله استرس) | پرهیز از مصرف قهوه، چای، نوشابه و شکلات تا ۲۴ ساعت قبل از تست به همراه داشتن پافر و اسپری نیترو | حدود ۳ ساعت |
بررسی عملکرد قلب در حالت استرس با تردمیل یا داروهای خاص. اطلاع‌رسانی در صورت دیابت یا بیماری خاص الزامی است. |
| اسکن استخوان | نوشیدن مایعات فراوان به همراه داشتن مدارک تصویربرداری سال گذشته | حدود ۴ ساعت |
بررسی متاستاز، عفونت یا شکستگی استخوان‌ها. تصویربرداری نهایی ۲ تا ۳ ساعت بعد از تزریق انجام می‌شود. |
| اسکن اکتروتاید |
به همراه داشتن لیست داروها و مایعات کافی دو تصویر تمام بدن (۲ و ۴ ساعت پس از تزریق) انجام می‌شود |
حداکثر ۵ ساعت | برای شناسایی تومورهای دارای گیرنده سوماتواستاتین استفاده می‌شود. |
| اسکن پرفیوژن یا تهویه ریه | آمادگی خاصی ندارد، درصورت داشتن عکس قفسه سینه (رادیوگرافی)، همراه داشته باشید | متغیر | بررسی آمبولی ریوی و اختلالات تهویه و خون‌رسانی ریه. |
بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان فوق تخصصی رضوی با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین فناوری‌های تصویربرداری مولکولی از جمله PET/CT و SPECT/CT، نقشی کلیدی در تشخیص زودهنگام، پایش و درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان‌ها، اختلالات قلبی و تیروئیدی ایفا می‌کند.
این واحد با رعایت کامل اصول ایمنی پرتویی و استانداردهای بین‌المللی، خدماتی دقیق، سریع و ایمن را در اختیار بیماران قرار می‌دهد.
تمامی مراحل تصویربرداری و درمان تحت نظارت مستقیم متخصصان طب هسته‌ای انجام می‌پذیرد.
هدف ما در بیمارستان رضوی، ارائه‌ی تشخیص‌های دقیق‌تر و درمان‌های مؤثرتر با بهره‌گیری از دانش روز و تجهیزات مدرن در راستای سلامت شماست.
اطلاعات تماس و راهنمای بیماران
بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان فوق تخصصی رضوی با بهره‌گیری از دستگاه‌های پیشرفته PET/CT و SPECT/CT و تیمی از متخصصان مجرب، آماده ارائه خدمات تشخیصی و درمانی به بیماران محترم است.
- موقعیت فیزیکی: ساختمان شماره ۱، طبقه همکف، جنب MRI
- مدارک لازم جهت پذیرش: نسخه پزشک، کارت ملی و سوابق پزشکی قبلی مرتبط
- ساعت مراجعه حضوری (پذیرش نوبت):
لطفاً جهت دریافت نوبت و انجام اسکن‌ها به‌صورت حضوری در ساعت‌های ۱۱ الی ۱۲ صبح و ۱۵ الی ۱۷ عصر (به‌جز ایام تعطیل) مراجعه فرمایید. - شماره تماس‌های پاسخگویی:
- ۰۵۱-۳۶۰۰۲۵۰۴ /۰۵۱-۳۶۰۰۲۵۰۵
- ۰۵۱-۳۶۰۰۲۵۱۵ /۰۵۱-۳۶۰۰۲۵۱۹
